Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011

Οι Γερμανοί αγαπούν την Ευρώπη, αλλά όχι το Ευρώ


Και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να ερμηνεύσουν την αμφιταλαντευόμενη στάση της Γερμανίας απέναντι στην κρίση χρέους.
Υπάρχει όμως μια απλή εξήγηση: Οι Γερμανοί θέλουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά όχι το ευρώ.
Αυτό εξηγεί την αδράνεια της Γερμανίδας καγκελαρίου. Και επίσης εξηγεί το γιατί οι Γερμανοί απέρριψαν το νέο ταμείο διάσωσης δημοσίως, ενώ στη συνέχεια το υπερψήφισαν με μεγάλη πλειοψηφία στο κοινοβούλιό τους.

Η κρίση δεν αποτελεί μόνο πρόκληση, αλλά και μια ιστορική ευκαιρία για τη Γερμανία. Αν η Μέρκελ καταφέρει και πείσει τους συμπατριώτες της να στηρίξουν την προσπάθεια της ΕΕ, τότε η ένωση θα επιβιώσει, και θα ισχυροποιηθεί. Αν όμως τους περάσει μόνο το ζήτημα της επιβίωσης του ευρώ, τότε αυτοί θα οπισθοχωρήσουν, και θα κινδυνέψει ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι Γερμανοί ποτέ δεν αγάπησαν το ευρώ, αφού ποτέ δεν το χρειάζονταν. Η χώρα τους διέθετε ισχυρό νόμισμα, που εγγυώνταν χαμηλά επιτόκια και που συμβόλιζε την μεγάλη μεταπολεμική τους οικονομική επιτυχία. Παράλληλα, είχαν αντιληφτεί πως μέσα στην ΕΕ, η κυριαρχία του μάρκου θα δέχονταν αμφισβητήσεις από τα υπόλοιπα μέλη. Η απεμπόληση του νομίσματός τους ήταν το τίμημα που πλήρωσαν για περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ήταν η  υπόσχεσή τους, ότι η οικονομική τους δύναμη δεν θα μετατρέπονταν σε πολιτική επικυριαρχία. Αυτή τους την δέσμευση την τίμησαν με το παραπάνω, χωρίς να παραπονιούνται, επειδή την είδαν ως το μέσο προς τον  τελικό σκοπό της ειρήνης, της ευημερίας, και της ενωμένης Ευρώπης.
Τότε γιατί διστάζουν σήμερα; Παρά την ισχυρή εικόνα της Γερμανίας προς τα έξω, στο εσωτερικό επικρατεί ανασφάλεια. Η επανένωση των δυο Γερμανιών, σε συνδυασμό με την επικράτηση του ευρώ, δεν ήταν κάτι το εύκολο. Επιπλέον, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, η Γερμανία χτυπήθηκε από την μεγαλύτερη ύφεση σε ολόκληρο τον βιομηχανικό κόσμο. Σίγουρα τα πράγματα βελτιώθηκαν, αλλά η τρωτότητα του οικονομικού τους μοντέλου, που βασίζεται στις εξαγωγές, τρόμαξε τους πάντα προσεκτικούς Γερμανούς.
Οι Γερμανοί επίσης ανησυχούν και για το μακροπρόθεσμο. Η σημερινή ανάπτυξη δεν βοηθά στην επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν από την γήρανση του πληθυσμού, το εκπαιδευτικό σύστημα που κλυδωνίζεται, το υπερμέγεθες κοινωνικό κράτος, την δυσλειτουργική μεταναστευτική πολιτική, και την κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας.
Υπάρχει επίσης και το ζήτημα της πολιτικής αδράνειας. Οι Γερμανοί λατρεύουν το στάτους κβο. Ο ιδιωτικός τομέας ρισκάρει, αλλά οι πολιτικοί όχι. Και η απαίτηση να πληρώσουν δισεκατομμύρια για χάρη ξένων χωρών, δεν τους κάθεται καλά….
Συνεπώς, όταν «έσκασε» η κρίση, η Μέρκελ εστίασε κυρίως σε τεχνικά ζητήματα, με σκοπό να επιδιορθώσει και να βελτιώσει τους μηχανισμούς ελέγχου και επιτήρησης της ευρωζώνης. Χωρίς σωστούς ελέγχους, οι Γερμανοί θεωρούν ότι η μεταφορά χρημάτων από μόνη της είναι λάθος πολιτική, και δημιουργεί άσχημα κίνητρα για κάποιους.
Παρά την έλξη όμως που αυτή η προσέγγιση ασκεί στους Γερμανούς, οι αγορές δεν θα περιμένουν για αλλαγές στις Συνθήκες. Με την κρίση να απειλεί, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και άλλους, χρειάζεται να χτισθεί μια ισχυρή γραμμή άμυνας τώρα. Εξ ου και το νέο ταμείο διάσωσης. Όσο όμως αυτό το ταμείο πλασάρεται ως μέσο για να σωθεί το ευρώ, τόσο θα αντιδρούν οι Γερμανοί πολίτες.
Φέτος το καλοκαίρι, η Μέρκελ επιτέλους κατάλαβε ότι αυτή η κρίση απαιτεί κάτι παραπάνω από απλές διορθωτικές κινήσεις. Και αναγνώρισε επίσης και το διακύβευμα. Αν σώσει την ΕΕ, θα την θυμούνται για πάντα ως μια μεγάλη προσωπικότητα. Για αυτό και άρχισε πλέον να μιλάει για τη γενικότητα της κρίσης, και να λέει πως αν καταρρεύσει το ευρώ, θα καταρρεύσει και η Ευρώπη.
Αυτή της η θέση ήταν αρκετή για να εγκριθεί τελικά το νέο ταμείο. Βέβαια, το νέο αυτό ταμείο απλά θα σταματήσει την αιμορραγία. Το ερώτημα είναι αν η Μέρκελ θα μπορέσει να πείσει τους πολίτες της για το μεγάλο όραμα, που θα αφορά και μια τροποποίηση της αρχικής συνθήκης της ΕΕ.
Παραδοσιακά, η Μέρκελ αποφεύγει τα ρίσκα. Προτιμά να προχωρά με προσεκτικά βήματα, οδηγώντας από … πίσω. Κάποιες φορές όμως χρειάζονται γενναίες κινήσεις. Όπως το 1989, όταν ο τότε καγκελάριος Helmut Kohl εξέπληξε τους πάντες, αγκαλιάζοντας την ιδέα της επανένωσης των δυο Γερμανιών.
Αν σήμερα, κάνει κάτι ανάλογο και η Μέρκελ, προωθώντας μια πρωτοπόρα στρατηγική για το μέλλον της ΕΕ και της ευρωζώνης, προτείνοντας νέους ισχυρούς θεσμούς, όπως έναν Ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών, και ένα μόνιμο νομισματικό ταμείο για την ΕΕ, μπορεί κάποιοι να γκρινιάξουν, αλλά στο τέλος θα ακολουθήσουν.

Του Wolfgang Ischinger

N.Y. Times

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου